Hatay ve Kocaeli Çalıştay Raporları Yayınlandı: Afet Yönetimine Topluluk Temelli Yeni Bir Bakış
Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve STGM tarafından yürütülen Afet Risk Yönetiminde STÖ’lerin Kapasitesinin Desteklenmesi Projesi kapsamında Lotus Kadın Dayanışma ve Yaşam Derneği ile Kurye Hakları Derneği ortaklığında yürütülen Kadınlar ve Kuryelerle Dayanışma Ağı Projesi kapsamında düzenlenen Hatay (20 Eylül 2025) ve Kocaeli (11 Ekim 2025) çalıştaylarının sonuç raporları yayımlandı. Daha önce Hatay’da farklı toplumsal kesimlerin afet deneyimlerini bir araya getiren, Kocaeli’de ise kadın örgütleri, kuryeler, meslek odaları ve yerel yönetimlerle aynı masa etrafında buluşturan çalıştaylar; şimdi kapsamlı raporlarıyla afet yönetimine ilişkin önemli bir bilgi havuzu sunuyor.
Her iki rapor da afetlerin yalnızca teknik bir müdahale alanı olmadığını; toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, kırılgan grupların görünürlüğü, psiko-sosyal destek ihtiyaçları ve yerel dayanışma ağlarının kapasitesi üzerinden yeniden düşünülmesi gerektiğini vurguluyor. 6 Şubat depremlerinin ardından sahada ortaya çıkan koordinasyon sorunları, toplumsal eşitsizliklerin derinleşmesi ve gönüllü ağlarının kritik rolü, raporların ortak bulguları arasında yer alıyor.
Hatay Çalıştayı Raporundan Öne Çıkanlar
Hatay raporu, 6 Şubat depremlerinin ardından bölgedeki toplumsal etkilerin derinliğini gözler önüne seriyor. İlk iki haftada yaşanan koordinasyon eksikliği, yardım dağıtımında adaletsizliklere ve kurumsal güven kaybına yol açarken, buna karşılık yerel dayanışma ağlarının hayati rolü vurgulanıyor. Kadınların artan bakım yükü, kırılgan grupların görünmezleşmesi, psiko-sosyal desteğin sınırlılığı ve travmanın uzun vadeli etkileri raporda ayrıntılı biçimde işleniyor.
Rapor ayrıca, Hatay’daki topluluk dayanışmasının kendiliğinden ortaya çıkan güçlü bir refleks olduğunu; sendikaların, yerel STK’ların, gönüllü grupların ve mahalle örgütlenmelerinin afetin ilk günlerinde hayat kurtarıcı bir işlev üstlendiğini belirtiyor. Ancak bu yapılar zaman içerisinde marjinalleştirilirken, dayanışmanın kurumsallaşması ve kapsayıcı afet politikalarının geliştirilmesi gerektiği açık biçimde ifade ediliyor.
Kocaeli Çalıştayı Raporundan Öne Çıkanlar
Kocaeli raporu ise afetlere hazırlığın yalnızca teknik altyapı değil, örgütlülük, mesleki uzmanlık ve toplumsal katılım gerektirdiğini vurguluyor. Beş ayrı tematik masada yürütülen tartışmalarda; toplumsal cinsiyete duyarlı afet yönetimi, psiko-sosyal dayanıklılık, yerel yönetimlerin sorumlulukları ve sivil toplum örgütlerinin karar alma süreçlerine dahil edilmesinin önemi öne çıkıyor.
Raporda özellikle kuryelerin mikro lojistikteki kritik rolü dikkat çekiyor. Afet sırasında ulaşımın kısıtlandığı mahallelere gıda, ilaç ve hijyen malzemesi taşıyarak sahadaki boşluğu dolduran kuryeler için, afet lojistiği, güvenli taşıma, telsiz kullanımı ve yön bulma eğitimlerinin zorunluluğu vurgulanıyor. Ayrıca AFAD, belediyeler ve meslek örgütleri arasında görev tanımlarını netleştiren protokollerin oluşturulması, yerel dayanışma ağlarının güçlendirilmesi ve mesleki kapasitenin afet yönetimiyle bütünleştirilmesi öneriliyor.
Topluluk Temelli Yeni Bir Model
Çalıştaylarda öne çıkan en yenilikçi yaklaşım, kadın örgütlerinin yerel bilgi ve dayanışma kapasitesi ile kuryelerin sahadaki hareket gücünü birleştiren “topluluk temelli afet dayanışması modeli” oldu. Bu model, afetlere hazırlık ve müdahale süreçlerini aşağıdan yukarıya örgütlenen kapsayıcı bir yapıyla yeniden tanımlıyor.
Hatay ve Kocaeli çalıştay raporları, afet yönetiminde tepeden inmeci modellerin yerine hak temelli, katılımcı, dayanışma odaklı ve topluluk merkezli bir yaklaşımın güçlendirilmesi gerektiğini net biçimde ortaya koyuyor.
*Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve Stgm tarafından yürütülen Afet Risk Yönetimimde STÖ’lerin desteklenmesi Projesi kapsamında desteklenmektedir.
Bu yayının içeriğinden Lotus Kadın Dayanışma ve Yaşam Derneği sorumludur ve hiçbir şekilde Avrupa Birliği ile STGM’nin görüşlerini yansıtmamaktadır.
